De haven van Rotterdam heeft in de eerste zes maanden van 2020 een overslag gerealiseerd van 218,9 miljoen ton. Dat is 9,1% minder dan in het eerste halfjaar van 2019, hetgeen destijds een overslagrecord was. Ondanks de ontwrichtende impact van de COVID-19 pandemie op economie, productie en logistiek, bleef de Rotterdamse haven 100% operationeel. De economische impact door COVID-19 is de belangrijkste verklaring voor de volumedaling.

Kernpunten eerste halfjaar:

• Totale overslag 218,9 miljoen ton (-9,1%).
• Aanzienlijke reductie in overslag kolen, ertsen en minerale olieproducten, geringe reductie in overslag containers, groei in overslag biomassa en LNG.
• Omzet nam 0,7% toe naar € 360,4 miljoen.
• Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening daalde 4,8% naar € 128,4 miljoen.
• Gezonde financiële positie Havenbedrijf maakt aanhoudend hoog niveau investeringen mogelijk (bruto investeringen bedroegen € 136,4 miljoen) onder andere in Theemswegtracé, Container Exchange Route en Maasvlakte Plaza.
• Havenbedrijf heeft mede op verzoek van de Rijksoverheid investeringsprojecten geïnventariseerd die Nederland kunnen verduurzamen èn het herstel van de economie kunnen bespoedigen (Startmotor).

Allard Castelein, president-directeur van Havenbedrijf Rotterdam: 'De Nederlandse economie en de Rotterdamse haven zijn afhankelijk van ontwikkelingen in de wereldhandel. De negatieve economische gevolgen van de COVID-19 pandemie laten zich wereldwijd voelen. Het mag daarom geen verbazing wekken dat de overslagvolumes in het afgelopen halfjaar aanzienlijk lager waren dan in dezelfde periode vorig jaar. Positief is dat de in het tweede kwartaal gerealiseerde overslagvolumes minder ongunstig uitpakten dan aanvankelijk werd verwacht. Het is evenwel on-Rotterdams om bij de pakken neer te zitten. Daarom heeft het Havenbedrijf geïnventariseerd welke publiek-private investeringsprojecten kunnen worden versneld. Zo kunnen de overheid en de haven van Rotterdam tezamen impact maken bij het verduurzamen van de economie en deze tegelijkertijd een kickstart geven'.

Ontwikkelingen per categorie goederenoverslag

Droog massagoed

Er werd 30,8 miljoen ton droog massagoed overgeslagen, dat is een krimp van 19% ten opzichte van het eerste halfjaar van 2019. Droog massagoed omvat 14% van de overslag in de Rotterdamse haven. Volumedalingen waren er vooral in de overslag van ijzererts en schroot (-22%) en kolen (-34%).

De staalfabrieken die voor de levering van erts de Rotterdamse haven gebruiken, werkten op een veel lager productieniveau dan normaal. De vraag naar staal is door het stilleggen van productie in de auto-industrie en de bouw fors gedaald vanaf maart.

Een lage gasprijs zorgde ervoor dat er meer gas en minder kolen werden gebruikt voor energieopwekking. Daarnaast was er een toename van de beschikbare windenergie door weersomstandigheden waardoor bijschakelen van kolencentrales minder nodig was.

Biomassa groeide fors (+109%) doordat de bijstook in energiecentrales verder is gegroeid.

Nat massagoed

Er werd 99,8 miljoen ton nat massagoed overgeslagen. Dat was circa 10 miljoen ton minder dan in het eerste halfjaar van 2019, een daling van ruim 9%. In Rotterdam is 46% van het overslagvolume nat massagoed. De overslag van minerale olieproducten daalde sterk (-22%). Bij ruwe olie was teruggang slechts gering (-4%) terwijl de overslag van LNG juist een lichte toename (+2,6%) liet zien. De overslag van overig nat massagoed bleef in het eerste halfjaar op hetzelfde niveau als vorig jaar.

Binnen de categorie minerale olieproducten betrof de afname vooral stookolie.

De overslag van ruwe olie daalde voornamelijk als gevolg van vraaguitval. Enkele grote raffinaderijen draaiden daardoor op een lagere bezettingsgraad dan gebruikelijk.

De gasprijs is door de COVID-19 pandemie nog verder gedaald. Daardoor is het aantrekkelijk om LNG dat van de Noordzee en Atlantische Oceaan komt te gebruiken voor energieopwekking in Europa.

Containers en breakbulk

De containeroverslag liet een afname zien ten opzichte van 2019 van slechts 3,3% (in tonnen, 7% in TEU), dat betekent 2,5 miljoen ton minder lading. Rederijen hebben tot 20% van alle diensten geschrapt in mei en juni. De daling in overslag was evenwel minder sterk vanwege toegenomen call sizes van schepen die Rotterdam aangelopen hebben. Het aantal lege containers was fors lager dan in dezelfde periode vorig jaar. Dat komt omdat de import van containers vanuit Azië is gedaald terwijl de export juist is gestegen.

Het segment breakbulk liet een daling zien in het eerste halfjaar van 11%. De RoRo overslag daalde met 12%. De voornaamste daling vond plaats begin van het tweede kwartaal, toen de lockdown in het grootste deel van West-Europa van kracht was. Tegen het eind van het kwartaal stegen de volumes weer.

Vooruitgang in energietransitie

In de voorbije zes maanden zijn wederom betekenisvolle stappen gezet in het fasegewijs herinrichten van de energievoorziening en het stimuleren van circulaire bedrijvigheid in de haven. Voorbeelden zijn:

• Zero Emission Services (ZES) is opgericht door Engie, ING, Wärtsilä en Havenbedrijf Rotterdam om binnenvaart met verwisselbare batterijcontainers te realiseren.
• Voor het project Porthos zijn in juni de Milieu Effect Rapportage en alle benodigde vergunningaanvragen afgerond en ingediend bij het bevoegd gezag. Investeringsbeslissing is gepland zodra de vergunningen binnen zijn (tweede helft van 2021).
• Aankondiging van de aanleg van een terrein voor electrolysers (productie groene waterstof) op de Maasvlakte met Shell als eerste klant, tegelijk met de aanleg van een publiek waterstofnetwerk in het havengebied door Gasunie en Havenbedrijf.

Voortgang digitalisering

Onze ambitie is om de slimste haven te zijn en zo onze concurrentiepositie te verstevigen. Ook op het gebied van digitalisering zijn in de afgelopen zes maanden mooie resultaten te melden. Voorbeelden zijn:

• Verdere implementatie digitale haveninfrastructuur voor vlotte veilige scheepvaart afhandeling en beheer van haveninfrastructuur.
• Internationale uitbreiding PortXchange verloopt voorspoedig. In het voorbije halfjaar werden pilot projecten uitgevoerd met Shell in Houston en Maersk in Felixstowe en Algeciras.
• Door een nieuwe route engine toe te voegen en data te gebruiken die rechtstreeks van carriers en operators komt, is Navigate efficiënter, completer en daarmee betrouwbaarder.
• Nextlogic is operationeel.

Financiële situatie Havenbedrijf gezond, aanhoudend hoog niveau investeringen

De omzet nam in de verslagperiode toe met 0,7% naar € 360,4 miljoen. De stijging werd veroorzaakt door een toename van de inkomsten uit contracten, deels door nieuwe huurcontracten en deels door prijsindexering van bestaande contracten.

De operationele lasten waren 3,5% hoger in vergelijking met de eerste helft van vorig jaar, voornamelijk door hogere exploitatie- en overige lasten veroorzaakt door enkele eenmalige effecten. De personeelslasten daalden met € 1,8 miljoen, eveneens in belangrijke mate veroorzaakt door een eenmalige last ten gunste van de ouderenparticipatieregeling in 2019. De afschrijvingen namen toe met € 3,6 miljoen, met name als gevolg van het forse investeringsprogramma dat in de afgelopen jaren is uitgevoerd.

Het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen over de eerste helft van 2020 is € 128,4 miljoen, een daling van 4,8% ten opzichte van het eerste halfjaar van 2019. In het eerste halfjaar van 2020 werd een resultaat na belastingen geboekt van € 98,1 miljoen.

De bruto investeringen in het eerste halfjaar van 2020 bedroegen € 136,4 miljoen. Havenbedrijf Rotterdam kiest er bewust voor om ook in de COVID-19 periode door te investeren in het Haven Industrieel Complex. De belangrijkste investeringen voor het eerste halfjaar van 2020 waren de aanleg van het Theemswegtracé, de aanleg van de Container Exchange Route en de uitbreiding van Maasvlakte Plaza. Het investeringsbedrag voor heel 2020 ligt naar verwachting in lijn met het investeringsniveau van vorig jaar (2019: € 338,3 miljoen).

Startmotor: een kickstart voor de Nederlandse economie

Investeringen zijn goed voor de economie en kunnen deze sneller uit het slop helpen.

Daarom heeft Havenbedrijf Rotterdam geïnventariseerd welke investeringsprojecten naar voren gehaald kunnen worden in de tijd. Projecten die het economisch herstel kunnen bespoedigen, vergelijkbaar met een startmotor om de economie weer aan de praat te krijgen.

Het oogmerk van Startmotor is een mes dat aan twee kanten snijdt: het versnellen van toekomstgerichte investeringen in groei en verdienvermogen en tegelijkertijd een versnelling geven aan de energietransitie en de verduurzaming van de economie. Voorbeelden van Startmotor projecten zijn de aanleg van een waterstofnetwerk, de uitrol van walstroom en de aanleg van een warmterotonde.

Vooruitblik

Er heerst grote onzekerheid over hoe lang de recessie zal duren en wanneer herstel weer inzet. Herstel van de wereldeconomie is sterk afhankelijk van de vraag of er een zogeheten tweede golf virusbesmettingen komt. Tevens speelt de vraag of de EU en het Verenigd Koninkrijk er de komende maanden in slagen om samen een handelsakkoord te sluiten na Brexit. De verwachting is dat in de rest van het jaar een voorzichtig herstel inzet van de economie. De volumes in de haven zullen daardoor niet verder dalen maar van volledig herstel van de volumes zal waarschijnlijk geen sprake zijn. Daarom zal het totale overslagvolume voor heel 2020 naar huidige verwachting duidelijk lager uitkomen dan in 2019.