Nautische cijfers haven Rotterdam: een veilig en druk jaar, iets minder schepen

2020 was een heel bijzonder jaar voor de divisie Havenmeester van het Havenbedrijf. Ook in de haven domineerde Covid-19. De werkdruk nam aanzienlijk toe door de extra corona maatregelen. Door de manschappen moesten veel meer taken opgepakt worden, de continuïteit van het werk kwam echter niet in het geding. In de haven viel één ernstig ongeval te betreuren toen een tros brak op een schip. Het aantal scheepsbezoeken van zeeschepen dat Rotterdam bezocht, daalde met vier procent; van 29.491 naar 28.170.

Foto: Kees Torn

'Ik ben trots op mijn collega’s. Onder extreme omstandigheden hebben we de haven draaiende en veilig gehouden', aldus (rijks)havenmeester René de Vries.

Veiligheid

Zowel de nautische veiligheidsindex voor ongevallen (8) als de safety environmental index voor inspecties (7,8) scoorden hoger dan het streefcijfer 7,5. Vanwege Covid-19 was het aantal inspecties en processen verbaal minder dan normaal, omdat de anderhalve meter afstand ook in de haven zo veel mogelijk werd nageleefd. Het aantal ongevallen (voornamelijk parkeerschades) steeg minimaal, van 113 naar 122.

Voor de veiligheid en orde op het water worden steeds vaker drones ingezet. Zo schakelt het Havenbedrijf regelmatig het Droneteam Gezamenlijke Brandweer in voor inspecties bij ongevallen en mogelijke morsingen. Ook de Inspectie Leefomgeving & Transport van het ministerie van Infrastructuur en Milieu voert inspecties uit met drones. Bijvoorbeeld om uitstoot te meten en illegale ontgassingen te detecteren.

Het Havenbedrijf zelf organiseerde de eerste pakketlevering door een drone aan zeeschip de Pioneering Spirit.

Vitale sector

De haven is van vitaal belang voor Nederland. Hier arriveren ons voedsel, medicijnen en uiteenlopende grondstoffen. De Rotterdamse haven moest open blijven toen Nederland in maart ook in de ban van Covid-19 raakte.

'We hebben gelijk een aantal maatregelen genomen om de haven 24/7 operationeel te houden. Alle opleidingen zijn tijdelijk stopgezet, we gingen over op een minimumbezetting voor op de vaartuigen en de operationele posten en we werken met zoveel mogelijk dezelfde bemanning. We komen alleen bij elkaar als het nodig is en we respecteren geldende maatregelen als de anderhalve meter afstand daar waar dat mogelijk is', aldus René de Vries.

Grip 4: samenwerking in corona tijd

Sinds maart geldt voor de Veiligheidsregio Rotterdam GRIP 4. Dat is de hoogste mate van paraatheid. Dat komt alleen voor bij een ramp waar meerdere gemeenten bij betrokken zijn. De divisie Havenmeester is partner van de Veiligheidsregio. Er wordt intensief samengewerkt met de Veiligheidsdirectie, GGD en Gemeente Rotterdam en er is zeer regelmatig contact tussen Havenbedrijf, havenbedrijfsleven en de dienstverleners om de stand van zaken te bespreken en eventuele benodigde acties vast te stellen.

Ook de PHAR – Port Health Authority Rotterdam, een samenwerkingsverband tussen kustwacht, GGD, Veiligheidsregio, Zeehavenpolitie en het Havenbedrijf – speelt een belangrijke rol in deze tijd. De ‘Maritime Declaration of Health’ - de gezondheidsverklaring die de schepen moeten invullen - was voorafgaand aan het uitbreken van Covid-19 slechts een formaliteit. Nu moeten schepen deze verplicht zorgvuldig invullen voordat ze in de haven arriveren. Dat heeft inmiddels geresulteerd in meer dan 25.000 e-mails met afgegeven verklaringen.

René de Vries vindt het een taak van de havenmeester om scheepsbemanning in nood te helpen. Daarom hielp de Rotterdamse haven schepen die elders door Covid-19 waren gestrand. Dankzij die humanitaire aanpak, konden in Rotterdam 4.000 bemanningsleden van cruiseschepen worden gerepatrieerd. Het maakte Rotterdam extra geliefd onder zeelieden.

Bunkeren

Met het brandstof tanken door containerschip CMA CGM Jacques Saade en cruiseschip Mardi Gras werd LNG (vloeibaar aardgas) bunkeren in de haven in 2020 gemeengoed. De hoeveelheid LNG die werd gebunkerd, steeg met maar liefst 170 procent. Er zijn tegenwoordig zo’n tien LNG bunkerschepen actief in de regio Rotterdam.

De haven is nog steeds verreweg de grootste bunkerhaven van Europa. Het afgelopen jaar steeg de overslag daarvan, zie Rotterdam Bunker Port. Rotterdam wil ook de meest betrouwbare bunkerhaven zijn. Daarom introduceert de divisie Havenmeester op initiatief van de bunkermarkt en namens de gemeente per 1 februari van dit jaar de ‘bunkervergunning transporteur’. Inmiddels zijn 17 aanvragen voor een vergunning ingediend. Ze vertegenwoordigen 120 bunkerschepen.

FERM

Havenmeester René de Vries is port cyber resilience officer van de haven en daarmee het gezicht van FERM. FERM is een initiatief van het Havenbedrijf Rotterdam, gemeente Rotterdam, Zeehavenpolitie Rotterdam, Deltalinqs en de Veiligheidsregio Rotterdam. FERM is gericht op het online en offline verbinden van ondernemers en organisaties in de Rotterdamse haven met als doel de digitale veiligheid te waarborgen. Het heeft zich in haar vijfjarig bestaan tot hét cyberweerbaarheidscentrum van de Rotterdamse haven ontwikkeld. Per 1 januari 2021 is het samenwerkingsverband ondergebracht in een stichting met haar eigen directeur en organisatie. FERM zet zich in om de dienstverlening (scans, training, dreigingsinformatie en oefeningen) verder uit te bouwen. Het is de bedoeling dat in het 2023 100 bedrijven in de Rotterdamse haven zijn aangesloten bij deze ‘digitale’ brandweer.

Loodsplicht Nieuwe Stijl

Per 1 januari 2021 werd de Scheepsverkeerswet gewijzigd en heeft Nederland een nieuwe Loodswet. Met het loodsplichtbesluit en de -regeling 2021 is een nieuw systeem van ontheffingen van kracht in de vorm van zogenoemde ‘Pilotage Exemption Certificates’ (PEC’s). Een PEC geeft de kapitein vrijstelling van de loodsplicht voor een bepaald schip op een bepaald loodsplichtig traject. Er zijn verschillende soorten PEC’s, afhankelijk van de lengte van het schip. Het Havenbedrijf heeft momenteel 600 aanvragen voor PEC’s in behandeling, vanuit het voormalig Register Kleine Zeeschepen. Daarnaast worden de huidige verklaringen van vrijstellingen en ontheffingen (ongeveer 130) uiterlijk eind 2021 omgezet naar de nieuwe PEC systematiek.

Divisie Havenmeester

De divisie Havenmeester is namens het Rijk en de burgemeester van Rotterdam verantwoordelijk voor de publieke taak: een veilige en vlotte afwikkeling van het scheepvaartverkeer. Binnen de divisie werken 440 medewerkers, waarvan 380 in de operaties. Het gaat dan om de medewerkers die werken op de patrouillevaartuigen, bij de verkeersplanning en de medewerkers die zorgen voor de afhandeling en de inspectie gevaarlijke stoffen.