Zestien jaar geleden voer sleepboot de Elbe thuishaven Maassluis binnen om te genieten van een welverdiend pensioen. Sinds dat moment is deze museale boot een van de favoriete plekken van sleepbootfanaat Nico Ouwehand (76).
Zeg je ‘sleepboot’, dan zeg je Nico. En omgekeerd. Het interview is nog maar net onderweg of de Maassluizer ontbrandt in een klein college over de geschiedenis van de Elbe: ‘In 1959 gebouwd als sleepboot, ooit de sterkste zeesleper ter wereld. Daarna deed het schip een tijdje dienst als loodsboot in Amerika en tot slot bevoer hij de wereldzeeën als vlaggenschip van Greenpeace. Uiteindelijk mocht deze oude dame met pensioen en verkocht Greenpeace het schip voor het symbolische bedrag van 1 euro aan de Stichting Maritieme Collectie Rijnmond.’ Sindsdien pronkt de gerestaureerde Elbe in de haven van Maassluis. Als ze tenminste geen reisje met passagiers maakt.
350 pagina’s sleepboten
Niet alleen de Elbe bepaalt het maritiem gezicht van Maassluis. Sinds 1979 is hier ook het Nationaal Sleepvaart Museum gevestigd waar Nico al veertig jaar vrijwilliger is. Zijn liefde voor schepen ontstond al jaren eerder, namelijk op 13 september 1958. ‘Ik weet de datum nog exact, omdat ik vier dagen eerder 14 werd. Het was op de dag van de doop en tewaterlating van het ss Rotterdam. Omdat mijn vader bij Spido werkte, kreeg ik de kans om er heel dichtbij te zijn. Vanaf de sleepboot Nederland van Piet Smit zag ik het schip majestueus te water gaan.’
Toen zijn vrouw drie jaar geleden overleed, begon Nico als afleiding aan een jubileumboek voor het sleepvaartmuseum. Het resultaat: ‘Sleepvaart in Stroomversnelling’: 350 pagina’s met 800 foto’s van sleepboten toen en nu.‘ Sleepboten van nu lijken nog nauwelijks op die van veertig jaar geleden. Ze worden bijvoorbeeld steeds zuiniger – denk aan de opkomst van de hybride-slepers – en krachtiger. Sommige zeeslepers kunnen wel 400 ton trekken. Ter vergelijking: de Elbe kon zo’n 37 ton aan.’
Joystick
Stel Nico een vraag over een sleepboot, en je krijgt een verhaal als antwoord. Over die opvallende schoorstenen bijvoorbeeld. ‘De eerste stoomslepers werden zo’n zestig jaar geleden vervangen door motorslepers. Maar daarmee verdween de schoorsteen niet. De gedachte was: hoe dikker de schoorsteen, hoe sterker de boot. Onzin, maar de ontwerpers hielden er rekening mee.’ Ook het interieur van de boten veranderde met de tijd. ‘Het indrukwekkende stuurwiel in de stuurhut vind je eigenlijk alleen nog op museale slepers. Het sturen van slepers gaat tegenwoordig met joysticks of handels. De kapitein of stuurman staat niet meer in vol ornaat achter het stuurwiel, maar zit comfortabel in casual kleding op een stoel. Leuk toch, al die ontwikkelingen?’