Geen dierlijk product dat Nederland binnenkomt, ontkomt aan de inspectie van een dierenarts. Zoals Machteld Geut en Elena Ponzetti, dierenartsen in dienst van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit. De Havenkrant ging met ze mee en zag hoe zij voedselveiligheid en dierenwelzijn bewaken.
Een doordeweekse ochtend, de Europoort is nog in mist gehuld. Voor de koel- en vrieshuizen van Eurofrigo op de Maasvlakte staan vrachtwagenchauffeurs te roken. Ze wachten. Een rolluik gaat omhoog en een zeecontainer wordt naar binnen gereden. In de koude hal staan, in witte jassen, dierenarts Machteld Geut en twee assistenten klaar voor de keuring. Machteld inspecteert nauwkeurig de container en alle codes die erop staan. ‘Je herkent aan de codes de lading, de herkomst, of het om vers of bevroren voedsel gaat. Maar ik let ook op afwijkingen, lekkages bijvoorbeeld.’
In Thailand heeft een dierenarts deze met vlees gevulde container laten verzegelen. Hier, aan het andere eind van de wereld, mag alleen een dierenarts het zegel laten verbreken. Machteld: ‘Nooit mag er tussen die twee momenten iets aan de lading veranderd zijn. Het zegel kan alleen met mijn toestemming worden verbroken.’ Van een afstandje kijken Eurofrigo-medewerkers Messut en Dipp oplettend toe. Zij assisteren de keuringsmeester bij de controles, vaak zo’n zestig op een dag.
Registeren is traceren
Deze zogenoemde ‘op-zegel-controle’ die de dierenarts uitvoert, is de meest ‘simpele’ keuring van drie. Dierenarts Machteld stelt vast dat de code correspondeert met haar papieren. Dipp snelt toe en verbreekt het zegel met een slijptol. De chauffeur krijgt de waardepapieren met stempels mee en mag doorrijden, zijn lading kan Europa in. Dierenarts Elena Ponzetti heeft vandaag ook dienst. ‘Die registratie is belangrijk. Als achteraf blijkt dat er toch iets mis is met een lading, kunnen we die traceren. En kan het product uit de schappen van elke supermarkt worden gehaald, waar dan ook in Europa.’
De koude keuken
Tien minuten later rijdt de volgende vrachtwagen naar binnen. Nu is het tijd voor een ‘open keuring’, ofwel: container open en lading eruit. Deze container bevat zo’n 36.000 kilo aan diepgevroren kip. Machteld: ‘Tien procent laat ik eruit halen, altijd willekeurig gekozen.’ Dipp rijdt met zijn vorkheftruck de dozen van 1,5 bij 1,5 meter behendig de ijskoude keuken in. Messut maakt de dozen open terwijl de dierenarts de plastic pakketjes met 7,5 kilo kipfilet inspecteert. ‘Hoe is het verpakt, wat staat erop, klopt dit met mijn papieren?’
Machteld kiest uit elke doos een zak. Aan de tafel snijdt de arts de ontdooide kip in stukken ter inspectie. ‘De kleur is goed, niet te bleek of te groen. Het ruikt ook goed, de lading mag nu door. Is dat niet het geval, dan breid ik de controle uit en leg zoveel mogelijk vast, soms met foto’s erbij.’ De zakken gaan opnieuw verpakt terug in de doos. Keuringsstickers erop en Dipp rijdt de pallets weer de container in. Messut desinfecteert de zaagmachine, de snijtafel en de messen. Machteld maakt vanachter haar laptop de waardepapieren klaar.
Meer werk door Brexit
De EU stelt hoge eisen aan de veiligheid van ons voedsel en hanteert strenge grenscontroles. Elena: ‘Alleen dierenartsen kunnen een lading goed- of afkeuren. Onze registraties delen we met elkaar, zodat producten van dezelfde afzender opnieuw een uitgebreide controle krijgen.’ Drie keer de fout in? Dan komen je producten de EU niet meer in. Sinds de Brexit zijn er meer dierenartsen in de haven om controles uit te voeren. ‘Alleen wij hebben kennis over dieren en dierziektes, kunnen parasieten herkennen of andere bedreigingen voor de voedselketen. Een uitbraak van een dierziekte aan de andere kant van de wereld, kan ook hier voor een uitbraak zorgen.’
Twintig minuten later heeft chauffeur Walter zijn waardepapieren. Hij kan doorrijden, de kipfilets moeten nog naar Noorwegen. De volgende zeecontainer wordt alweer naar binnen gereden.
Dierlijke eiwitten? Eerst langs de douane, dan langs de dierenarts
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) bewaakt in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit de veiligheid en gezondheid van mensen en dieren. Samen met het bedrijfsleven en een team van (dieren)artsen keurt de NVWA elk product van dierlijke oorsprong dat Nederland binnenkomt.
Zoals in de haven van Rotterdam, waar de meeste containers met dierlijke producten binnenkomen. De dierenartsen en assistent-inspecteurs voeren hun keuring uit in de haven bij de distributie- en opslagbedrijven voor containers. Van verse melk en eieren tot diepgevroren vlees of vis, van vitaminepillen tot hondenvoer: gaat het om dierlijke eiwitten voor menselijke of dierlijke consumptie, dan volgt een strenge controle op onder andere infectieziektes, parasieten, kleurstoffen en antibiotica. In vlees kunnen salmonella en bacteriën voorkomen, in schelpdieren giftige stoffen, in tonijn histamines. Alleen dierenartsen zijn kundig genoeg die te herkennen. Ook niet-eetbare dierlijke producten - vachten, schedels of hanenkammen voor crèmes bijvoorbeeld - gaan langs het oog en door de handen van dierenartsen. Net als levende dieren, die nu nog vooral in Calais en op Schiphol aankomen. Een eerste havenkeuringspunt voor piepkuikens en fokpaarden uit het Verenigd Koninkrijk bij Stena Line in Hoek van Holland is in aanbouw.