Schepen die het schitterende water doorklieven (en alles daaromheen)... Al eeuwen laten kunstenaars zich erdoor inspireren. Het Maritiem Museum verzamelde de mooiste kunstwerken in dit genre. Perfect uitje voor in de kerstvakantie. Een voorproefje met extra aandacht voor Rotterdamse meesterwerken.
Gaat dat zien
De tentoonstelling Maritieme Meesterwerken is te zien t/m 4 september 2022 in het Maritiem Museum. Het geeft een overzicht van zes eeuwen maritieme schilderkunst, waarbij ook is geput uit de collectie van Boijmans van Beuningen. Leuk om te combineren met een bezoek aan de museumhaven en het naastgelegen Port Pavilion.
GEM Botlek (1997)
Is het een foto? Of toch een schilderij? Kijk eens goed naar het havenwater. Zien we daar de penseeltoets van de schilder? Jazeker, Nico Peeters schilderde dit tafereel in 1997 bij de Graan Elevator Maatschappij (GEM) in de Botlek met olieverf. Maar zo levensecht dat je er bijna kunt binnenstappen. En dat is precies wat Peeters beoogt. De haven is zijn thuis, daarvoor hoef je de werkelijkheid niet te veranderen of verfraaien. Roestig, gedeukt, geleefd; imperfect en juist daardoor perfect. Ga maar eens voor het doek staan en je snapt wat hij bedoelt.
Le Port de Rotterdam (1907)
Hotel Victoria aan het Willemsplein – verwoest tijdens het bombardement op Rotterdam – groeit eind negentiende eeuw uit tot een geliefde pleisterplaats voor Franse schilders. En niet zonder reden: het biedt een prachtig uitzicht over de Leuvehaven en de Nieuwe Maas, kloppend havenhart in die tijd. Paul Signac schrijft op een prentbriefkaart met haven gezicht: ‘Vanuit mijn raam! Wat een bedrijvigheid! Ben enthousiast, maar verbijsterd.’
Leuvehaven te Rotterdam (circa 1782)
Moeilijk voor te stellen: Rotterdam als typisch Hollandse waterstad met klassieke grachtenpanden langs de kade van de Leuvehaven. Allemaal weggevaagd tijdens het bombardement van Rotterdam, maar gelukkig in 1782 door schilder Gerrit Groenewegen met veel oog voor detail vastgelegd. We zien de bedrijvigheid op het water en de kades, maar ook de typisch Rotterdamse koopmanshuizen met hun rechte kroonlijst, pakhuis op de benedenverdieping en aparte ingang voor het bovengelegen woongedeelte. Probeer het je maar eens voor te stellen als je de volgende keer over de Leuvehaven uitkijkt vanaf de ingang van het Maritiem Museum, want daar ongeveer stond Groenewegens schildersezel...
Een scheepswerf (circa 1630)
Hoe werd een schip gebouwd in de zeventiende eeuw? Bouwtekeningen gebruikten ze in die tijd niet; alles gebeurde op basis van ervaring. Dus vormen kunstwerken, zoals dit olieverfschilderij van Adam Willarts uit ongeveer 1630, de belangrijkste historische bronnen. Er wordt gehakt, gezaagd, gesjouwd en getimmerd op deze werf. Rechts staat de scheepsbouwmeester met een maatstok hout te meten onder het toeziend oog van de werfdirecteur. Binnen enkele maanden was een schip gereed. Voor de haringvangst, de Europese handel of de grote vaart naar Azië en Amerika.
Winactie
Het Maritiem Museum geeft5 x 2 vrijkaarten voor deze tentoonstelling weg. Kans maken? Laat ons weten welk van deze schilderijen jij het mooist vindt en waarom. Stuur je antwoord voor18 december naar de Havenkrant redactie o.v.v. ‘maritieme meesterwerken’.
Saipem 7000 (2006)
‘Je moet als het ware met je knieën in de modder hebben gestaan en de grootsheid van de haven hebben gevoeld, om er een goed kunstwerk van te maken’, aldus kunstenares Sasja Hagens. Een uitspraak die je snapt als je dit schilderij ziet, ‘Saipem 7000’ geheten, een verwijzing naar het gelijknamige kraanschip dat met enige regelmaat de Rotterdamse haven aandoet. Tijdens een van die bezoekjes legde Hagens het 198 meter lange offshoregevaarte vast in al zijn rauwe schoonheid. ‘Industriële romantiek’ die elke havenlief hebber zal aanvoelen.
Matarómodel (circa 1425)
Dit oudste scheepsmodel van Europa dateert van omstreeks 1425, bijna 600 jaar geleden gemaakt dus! Het leert ons veel over de laat middeleeuwse scheepsbouw. Met zo’ soort vrachtschip – 18 meter lang, 9 meter breed – voer Christoffel Columbus in 1492 naar Amerika. De naam van het model is ontleend aan zijn vindplaats: de kapel van Mataró, bij Barcelona in de buurt.
De haven van Rotterdam (1905)
Tussen alle stoomwolken zijn het echte blikvangers: de vrolijk gekleurde schoorsteenbanden in geel en oranje. Ze moeten ook de Franse schilder André Wilders hebben aangesproken, want ze figureren prominent op deze impressie van de Nieuwe Maas uit 1905. Aan de schoorsteen kon je in één oogopslag zien tot welke sleepdienst een schip behoorde. Een gele band voor de vloot van Piet Smit, een oranje exemplaar voor die van concurrent Leen Smit en een witte V voor sleepdienst Volharding. Dat de schilder hier foutief een V schildert op een oranje band is de Fransman vergeven: hij maakt het meer dan goed met de kleurenpracht en dynamiek die het haventafereel helemaal tot leven brengt.
Verolme Rozenburg (1970)
Ken je dat, dat je je een nietig mensje voelt te midden van de havenindustrie of in de slagschaduw van een container of cruiseschip? Als geen ander weet Dolf Henkes die sensatie uit te drukken met zijn doek ‘Verolme Rozenburg’ uit 1970, vernoemd naar de scheepswerf waar in die periode de eerste mammoet tankers van de helling rolden. Zie het plezier en gemak waarmee Henkes – geboren en getogen in het Rotterdamse zeemanskwartier Katendrecht – de knalrode boeg op het doek aanbracht. Een schilderij om in het echt te bekijken en niet meer te vergeten.
