Ecomodules en rifstructuren creëren

Door het toepassen van ‘ecomodules’, een structuur in het water die als schuilplaats dient voor zeedieren, kun je de biodiversiteit van havenbekkens en waterwegen vergroten. Je vergroent hiermee de onderwaterstructuren. Het aanleggen van kunstmatige rifstructuren biedt een voedingsbodem voor koralen en beschutting voor vissen, mosselen, zeepokken en oesters.  

Bureau Stadsnatuur Rotterdam

Uitwerking van de maatregel

Ecomodules versterken de getijdennatuur in de haven. Met de structuren, die beïnvloed worden door de getijden: bij eb boven het waterniveau en bij vloed onder het waterniveau, creëer je een getijdennatuur.  

• Een mogelijke ecomodule is een stalenconstructie van 1 meter breed en 4 meter hoog, waaraan je verschillende structuren kunt plaatsen. De structuren kunnen verschillen tussen touwen en complete getijdenbakken. De constructie bootst getijdennatuur na, waarop soorten die in getijdenpoelen voorkomen (zoals verschillende anemonensoorten, zeewieren en oesters) kunnen groeien. De ecomodules worden ook gebruikt als schuilplaats door kleine vissen en garnalen. Ecomodules zijn eenvoudig in elkaar te zetten en toe te passen. Zelfs door een enkele ecomodule toe passen, kan de biodiversiteit al snel verhogen: er zijn 97 soorten macrofauna gevonden op onderzochte ecomodules in de haven.  
   
• Een andere mogelijkheid is het plaatsen van getijdenpoelen. In de haven van Rotterdam ontbreken natuurlijke structuren die bij eb water vasthouden waarvan verschillende soorten profiteren. Jonge vissen gebruiken de getijdenpoelen als schuilplek. Daarnaast is het de leefomgeving voor verschillende soorten wieren, schelpdieren en sponzen. Om dit na te bootsen in de haven is het mogelijk om betonnen structuren aan te leggen waarin water blijft staan tijdens eb. Hierbij is het belangrijk dat de constructie bij eb boven water staat, maar bij vloed een nieuwe instroom aan vers water heeft.  

Foto van een 'oesterwieg' van ARK, die gebruikt worden als een soort kickstarter van riffen.

Rifstructuren 

Kunstmatige rifstructuren bestaan uit beton in verschillende vormen en maten, maar zelfs oude fruitbomen in het water zijn gebruikt om als substraatbasis voor een rif dienst te doen. Tunnels en gaten bieden geschikte schuilplekken voor vissen, mosselen, zeepokken en oesters. Hierdoor vormt het ook een foerageergebied voor andere vissen die leven van kleinere vissen, mosselen, zeepokken en oesters. Door de complexiteit van de structuren wordt een variatie aan soorten aangetrokken, soorten die zich niet goed kunnen gedijen in het open water van de haven.  

Bureau Stadsnatuur Rotterdam

Beheer en onderhoud

Beheer en onderhoud van de ecomodule is niet nodig. Alleen bij beschadiging van de stalen constructies zal reparatie nodig zijn. Indien je de blokken op de bodem van de haven plaatst, is er kans op dat rifstructuren bedolven worden met zand. Hiermee verliezen ze hun functionaliteit als foerageergebied, kraamkamer en schuilplek. 

Nut voor biodiversiteit 

Het bieden van verschillende substraten¹ en oppervlakten zal een variatie aan soorten aantrekken. Tevens is het een onderbreking in de onderwaterstroom en biedt het dekking voor de kleinere soorten vissen en garnalen. Riffen functioneren als kraamkamer en permanente settleplaats voor vele onderwatersoorten en als jachtgebied. 

Foto: Waardenburg Ecology.

Ecosysteemdiensten²

Riffen zorgen voor minder golfslag op de oever bij stormen, vergelijkbaar met mangrovebossen. Daarnaast dragen ze bij aan het vastleggen van sediment en filtering van vervuiling in het water.